HOLLANDANIN TÜRKİYEDEN GELEN MÜLTECİLERE YÖNELİK POLİTİKASI DEĞİŞİYOR MU ?

Bu sorunun cevabını vermeden önce son üç yılda Hollanda devletinin yayınladığı Türkiye raporlarını detaylı incelemek ve Ağustos 2023 de yayınlanan son rapora istinaden gelişen yeni durumu değerlendirmemiz gerekmektedir. 

Hollanda Devletinin resmi web sitesinde yayınlanan Ağustos 2023 Türkiye raporunda önceki yıllarda (2021,2022 yılları) düzenlenen raporlara atıfta bulunularak güncel durum değerlendirilmiş olup Türkiye’deki mevcut durum ve hukuksuzluklar ile bu hukuksuzluklara maruz kalan kesimlerin güncel durumları kayıt altına alınmıştır. 

Bu raporun değerlendirmesi başka bir makalemizin konusu olacaktır ancak bu rapora istinaden Adalet ve Güvenlik Bakanlığının Meclise (Tweede Kamer) gönderdiği Türkiye ile ilgili ülke politikası konulu yazı Türkiye’den gelen mültecileri doğrudan ilgilendirmektedir. 

Bu yazıda özetle Ağustos 2023 de yayınlanan rapora dayanılarak ülke politikası olarak Türkiye’den gelen  3 grup mültecinin risk grubunda olduğu açıkça belirtilmektedir. Bu gruplar ;

• Siyaset, gazetecilik veya insan hakları alanında faaliyet gösteren ve yetkililere yönelik ciddi eleştirilerde bulunan kişiler; 
• Gülenistler (F.Gülen destekçileri , sempatizanları veya bu şekilde kabul edilenler)
• HDP çalışanları, üyeleri, aktivistleri ve sempatizanları 

Bilindiği üzere uzun yıllardır politik nedenler ile Türkiye’den  kaçmak zorunda kalan kişiler  Hollanda’ya iltica etmekte olup Temmuz 2016 da yaşanan başarısız darbe girişiminden sonra Gülen Hareketi ( Hizmet hareketi yada Gülenistler) mensupları veya bu şekilde kabul edilen binlerce kişi de bu kervana katılmışlardır. Özellikle Türkiye’de Temmuz 2016 dan bu yana BU kesime karşı hukuksuzluklar artarak devam etmiştir.  Şubat 2019 da Hollanda Danıştayı verdiği karar ile bu gruba giren kişilerin  “Türkiye’deki Gülen Hareketi destekçilerinin tutuklanma ve gözaltı sırasında AİHS’nin 3. Maddesini ihlal eden bir muameleye maruz kalma konusunda gerçek bir risk taşıdığına dair  “ karar vermiş olup yaşanan zulümler ve bu kararında etkisi ile bu risk grubundan binlerce kişiye oturum verilmiştir. 

Yüksek risk grubunda kabul edilen bu 3 grup mülteci ile ilgili her yıl Türkiye’de yaşanan politik ve hukuki süreçler dikkate alınarak değerlendirmeler yapılmakta olup son değerlendirmede ülke politikasında bir kısım değişikliklere gidilmiştir. 

Adalet ve Güvenlik Bakanlığının 28 Kasım 2023 tarihli yazısına göre özetle;

Gülenistler ile ilgili ; Türkiye’de yapılan yargılamalarda özellikle Baylock programı kullanma  ve Bank Asya’ya para yatırma konularında sanıklar lehine kararlar verimesi ve  bu kararların Yargıtay ve Anayasa Mahkemelerinde kabul edilmeleri nedeni ile “bu gelişmelerin sonucunda daha önce Gülencilere yönelik cezai soruşturmalarda önemli rol oynayan keyfiliğin aynı ölçüde sorun olmadığı” ,“Gülen taraftarlarına yönelik cezai soruşturmaların yoğunluğunun azaldığını” ve “Raporlama dönemindeki gelişmeler göz önüne alındığında, Türk yetkililerin Gülencilere yönelik eylemlerinin, Gülencilere yönelik mevcut politikada olduğu gibi, keyfi nitelikte olduğunu varsaymak için herhangi bir neden bulunmamaktadır.”  yorumları yapılarak;

• Bu tarihe kadar uygulanan “ülkelerine dönmeleri durumunda risk altında oldukları “ görüşünün kaldırılmasına ve geri dönüş durumunda yapılacak değerlendirmede diğer mülteciler hakkında yapılan değerlendirmeler ile ayni seviyede bir değerlendirme yapılacağına ,

• İlticaya müracaat eden kişinin bizzat kendi durumunun zulme uğrama kapsamına girip girmeyeceğinin değerlendirileceğine karar verilmiştir. 

HDP’li mülteciler ile ilgili olarak da mevcut durumun geçmiş yıllara göre değişmediğini ancak “Mevcut resmi rapor, yalnızca HDP’ye sempati duymanın Türk yetkililerin olumsuz ilgisini çekmek için yeterli olduğunu göstermiyor. “ denilerek risk grubundan sempati duyanların çıkartılması sadece HDP’liler (çalışan ve üyeleri) ile aktivistlerinin risk grubunda kalması yönünde yeni politika belirlenmiştir. 

Yapılan bu politika değişiklikleri bilgilendirme notu olarak Göç İdaresi (IND) ye bildirilmiş olup bu notta; IND tarafından 06.12.2023 ile 06.06.2024 tarihleri arasında yapılacak olan mülakatlarda bu yeni politikaların dikkate alınacağı belirtilmiştir. 

İltica edenler ile yapılan ana mülakatlarda kişinin ülkesinden neden ayrılmak zorunda kaldığı ve ülkesine geri gönderilmesi halinde başına ne geleceği sorularının cevaplarını aranmaktadır. Yukarıda bahsedilen  yeni politika değişiklikleri ile 06.12.2023 tarihinden itibaren mülakata girecek kişilerde ;

• HDP’li mülteciler için sempatizan olmanın yeterli olmayacağı
• Gülenist mültecilerin bireysel durumlarının önemli olduğu ve bu durumlarının oturum alma şartlarını karşılamada yeterli olup olmadığının değerlendirileceği   
• Gülenist mültecilere yönelik değerlendirmede diğer risk  gruplar ile aynı kıstaslar ile hareket edileceğini (özellikle  geri dönme konusu )  kayıt altına alınmış durumdadır ve fiilen uygulanmaya başlanmıştır. 

Yeni politika değişiklikleri ile görünen o ki bundan sonraki süreçte mülakata girecek olan Türkiye’den gelen mültecilerin öncekilere göre şartları zorlaşmış durumdadır. 

Öncelikle bireysel durumlarının oturum alabilme şartlarına haiz olması gerekmekte olup ait olunan kesimin genel durumundan ziyade kişisel durumları ön plana çıkmıştır.

 “Her dosta özeldir” kaidesince mülakata girecek her bireyin ayrı ayrı değerlendirilmesi ve hikayelerini daha profesyonel hazırlanması gerekmektedir. Geçmiş dönemlerde kullanılan argümanlar ve klişe savunmalardan ziyade daha güncel ve kişiye uygun hikayelerin hazırlanması   önem arz etmektedir. 

Son olarak ; üç yıldır hazırlanan raporlar ve bu raporlara dayanarak yapılan politika değişiklikleri bize yeni dönemde ülkeye gelen yoğun mülteci akımının önlenmesi ve mevcut yoğunluğun azaltılması adına bu tür değişikliklerin devam edeceğini göstermektedir. Özellikle son dönemde yükselen göçmen karşıtı söylemlerin bu politika değişikliklerini nasıl etkileyeceği de merak konusudur. 

Saygılarımla. 

Av H.Hüseyin TANRIVERDİ